Achter de zelfuitleenbalies in de inkomhal getuigen mooie beelden van de ontstaansgeschiedenis van onze bibliotheek. Graag lichten we de betekenis van deze beelden hier toe.
De kantoren van de keramiekfabriek "Majoliques de Hasselt", gelegen op de hoek van de Badderijstraat met de Witte Nonnenstraat. Foto uit de jaren 1950-1960.
In 1890 wordt op enkele percelen hooiland gelegen tussen het begijnhof en de boulevard een porseleinfabriek opgericht die slechts drie jaren in werking blijft. In 1895 wordt zij omgevormd tot een keramiekfabriek die de naam "Majoliques de Hasselt - Manufacture de Céramiques Décoratives" krijgt.
In 1896 vervaardigen 132 werkkrachten er geëmailleerde gevelstenen en -platen, tegels en siervoorwerpen. De fabriek is in België de grootste in haar soort. Na de Eerste Wereldoorlog zijn er tussen 60 en 80 personen aan het werk, die zich voortaan toeleggen op geëmailleerde steentjes voor sanitaire installaties. Naast andere moeilijkheden leiden vooral milieuklachten tot de sluiting van de fabriek in 1954.
De Stad Hasselt koopt het complex nog datzelfde jaar aan en geeft het uiteenlopende bestemmingen. Uiteindelijk verkoopt ze het in 1964 aan de provincie Limburg, die de gebouwen in 1975 laat afbreken en er in 1979 de nieuwe Bibliotheek Hasselt Limburg opent.
De stad Hasselt gezien vanuit het zuiden met uiterst links de Sint-Truider- of Luikerpoort en uiterst rechts het kapucijnenklooster en de Smedentoren. Kopergravure uit 1744 naar een tekening van Remacle Leloup.
Tussen 1738 en 1744 publiceert de Luikse uitgever en drukker Everard Kints een vijfdelige beschrijving van het prinsbisdom Luik onder de titel Les Délices du Païs de Liège. Voor de redactie doet hij beroep op de Fransman Pierre Lambert de Saumery, voor de meeste prenten spreekt hij Remacle Leloup aan, een landschapsschilder uit Spa die de gebouwen en stadszichten ter plaatse tekent.
Een onbekende graveur, mogelijk uit Augsburg, brengt deze schetsen over op kopergravures.
Het zicht op Hasselt toont de stad binnen haar omwalling uit het midden van de 18de eeuw. Deze laatste bestaat uit een gracht en een brede aarden wal verstevigd met stenen muren. Tussen gracht en wal en ook aan de binnenzijde van de wal staan bomen geplant. De stadsomwalling heeft op dat ogenblik haar militaire nut reeds verloren. Uiteindelijk laat het stadsbestuur tussen 1846 en 1849 gracht en wal met de grond gelijkmaken en vervangen door een boulevard, een brede laan afgeboord met bomen en grasperken. Omwille van het toenemende autoverkeer vormt zij deze in de jaren 1960 om tot een stadsring met twee dubbele rijstroken. In 2000 grijpt zij terug naar de oorspronkelijke functie van de boulevard als wandelweg en brengt zij de huidige Groene Boulevard tot stand.
De kerkruïne en de noordoostelijke vleugel van het begijnhof met op de voorgrond de kerkruïne en op de achtergrond de daken en schouw van de keramiekfabriek. Foto uit ongeveer 1950.
Het begijnhof komt tot stand in de 18de eeuw. Tussen 1707 en 1711 laten de begijnen de noordoostelijke vleugel bouwen.
Tussen 1723 en 1762 volgt de zuidoostelijke vleugel, in 1754 de kerk in het midden en in 1780 het zuidwestelijk gelegen poortgebouw.
De blinde achtermuur van de gebouwen zorgt samen met een verbindingsmuur ervoor dat dit pleinbegijnhof afgesloten is van de buitenwereld.
De provincie Limburg koopt het begijnhof in 1938 om een cultureel-wetenschappelijk centrum erin op te richten. In 1940 brengt zij er een provinciale bibliotheek en een provinciaal museum onder, maar omwille van de oorlog blijft de werking zeer beperkt. In 1944 vernielt een bombardement de begijnhofkerk, die niet meer heropgebouwd wordt.
In 1946 richt de provincie Limburg de Provinciale Wetenschappelijke Bibliotheek op en huisvest die in de noordoostelijke vleugel. De foto toont de toestand rond 1950: de kerkruïne op de voorgrond is opgenomen in de tuin. Daarachter is over heel haar lengte de noordoostelijke vleugel met de bibliotheek te zien. Boven deze vleugel steken de schouw en de daken van de keramiekfabriek uit die pas in 1975 afgebroken worden.
De leeszaal van de Provinciale Wetenschappelijke Bibliotheek ondergebracht in de noordoostelijke vleugel van het begijnhof. Foto uit ongeveer 1950.
De Provinciale Wetenschappelijke Bibliotheek start haar werking in 1946 in de noordoostelijke vleugel van het begijnhof maar opent pas in 1949 haar deuren voor het grote publiek.
De bezoekers krijgen enkel toegang tot de leeszaal waar ze naslagwerken vinden en de laatste afleveringen van een honderdtal tijdschriften. Het merendeel van de boeken en tijdschriften staat opgesteld in de magazijnen, waar de bezoekers geen toegang hebben. Willen zij een document uit het magazijn raadplegen dan moeten ze dit aanvragen met een magazijnbriefje.
Zoals de foto toont is de inrichting van de leeszaal aangepast aan het historische karakter van de gebouwen. De rekken, tafels en stoelen zijn uit eik. De vloer bestaat uit rode en zwarte tegels en er zijn glas-in-loodramen. Boven op de schoorsteenmantel staat een drieluik dat van de 17de eeuw dateert.
Vanaf 1964 worden de documenten geleidelijk in open kast opgesteld zodat de gebruikers vrij toegang hebben. De provinciale bibliotheek verandert hiermee van een wetenschappelijke bibliotheek in een centrale openbare bibliotheek. Zij staat hierbij model voor het centrale openbare bibliotheektype dat in het bibliotheekdecreet van 1978 nieuw ingevoerd zal worden.
De voorzijde van de begijnhofkerk. Prentbriefkaart uit de jaren 1930.
De classicistische begijnhofkerk was toegewijd aan Sint-Catharina. Ze werd opgetrokken in 1753-1754 naar het ontwerp van een voorlopig onbekende architect. Ze was meer dan dubbel zo hoog als de begijnhofhuizen en slechts ongeveer 10 m ervan verwijderd.
Hierdoor overheerste zij het complex en bepaalde zij sterk het beeld, hetgeen hier duidelijk uit de foto naar voren komt.
In de nacht van 11 op 12 mei 1944 vernietigden enkele verdwaalde Amerikaanse vliegtuigbommen de kerk. Het sterk beschadigde bouwwerk werd grotendeels gesloopt: enkel het onderste deel van de west-, zuid- en oostgevel bleven bewaard als ruïne, een blijvende aanklacht tegen het oorlogsgeweld.
Met de schadevergoeding werd een nieuwe Sint-Catharinakerk gebouwd in een nieuwe woonwijk net buiten de oude stadskern.
( foto's)