De buitenkant van een gebouw met veel glas: de Provinciale Bibliotheek Limburg.

(Tekst in beeld)
Hoe reinig je zelf oude boeken
Provinciale Bibliotheek Limburg

De binnenkant van het gebouw. Verschillende mensen lopen door de gang.

Een vertelstem zegt:
Een medewerker van de Provinciale Bibliotheek Limburg toont je hoe je zelf makkelijk oude boeken reinigt.

Een man, de medewerker, neemt een boek uit een kast.

Vertelstem:
Boeken die vuil zijn of onder het stof zitten, moet je schoonmaken, zeker voor je ze bij de propere boeken plaatst. Zo voorkom je aantasting door schimmel en insecten en je verbetert de raadpleging van het boek.

De man gaat aan een tafel zitten en trekt blauwe handschoenen aan.

Vertelstem:
Boeken die ernstig beschadigd of beschimmeld zijn, hou je apart. Deze vragen een andere aanpak.

De vertelstem neemt de verschillende voorwerpen door die nodig zijn bij het reinigen.

Vertelstem:
Wat draag je zelf? Draag bij voorkeur nitrilhandschoenen.

(Tekst in beeld)
Nitril handschoenen

Vertelstem:
Een stofmasker. En let erop dat er 'P3-filter' op de verpakking staat.

(Tekst in beeld)
Stofmasker met P3-filter

Vertelstem:
En een stofjas, of schort, want er kan veel stof vrijkomen.

De man doet het stofmasker om.

Vertelstem:
Wat heb je nodig?

(Tekst in beeld)
Zachte onderlegger van polyethyleenschuim

(Tekst in beeld)
Papieren doekjes

(Tekst in beeld)
Japanse borstels

(Tekst in beeld)
Alternatief: maquillageborstels

(Tekst in beeld)
Wattenstaafjes

(Tekst in beeld)
Museumstofzuiger

De man bekijkt zorgvuldig de buitenkant van het boek.

Vertelstem:
We beginnen met het stofzuigen van de snedes. Dat zijn de drie zijkanten van het boekblok. Neem het boek stevig vast ter hoogte van het midden van de rug. Hou het boek recht en kantel het wat van je weg.

De man gaat met de kleine stofzuiger over de zijkant van het boek.

(Tekst in beeld)
Kopsnede

Vertelstem:
Vervolgens stofzuig je de bovenste snede en beweeg je van de rugbinding weg. Doe dit minstens twee maal en telkens in één beweging.

(Tekst in beeld)
Frontsnede

Vertelstem:
Daarna kantel je het boek en herhaal je dit voor de twee andere snedes. Hou het boek altijd goed gesloten, zodat er geen stof in het boek komt.

(Tekst in beeld)
Staartsnede

Vertelstem:
Professionele erfgoeddiensten gebruiken een speciale museumstofzuiger. Je kunt er zelf gratis een ontlenen bij de provinciale erfgoedconsulenten.

De man gaat verder, maar nu met een penseeltje.

Vertelstem:
Na het stofzuigen herhaal je het reinigen van de snedes, maar nu met een borstel. Veeg zachtjes over de snedes, weg van de binding. Borstel altijd in één lange en volledige beweging. Indien je geen speciale museumstofzuiger kunt lenen, gebruik je alleen een borstel. Ook als het boek in te slechte staat is, gebruik je enkel borstels en vermijd je de stofzuiger. Blijf het boek op dezelfde manier vasthouden. Neem de zachtste borstel die je hebt.

(Tekst in beeld)
Kapitaal

Vertelstem:
Nu reinigen we de kapitalen. Dat zijn de stoffen bandjes die bevestigd zijn aan de boven- en onderkant van de rug van het boek. Deze steken wat boven en onder het boekblok uit. Borstel voorzichtig in één beweging en van de rug weg. Volg daarbij de randen van de platten.

De man legt het borsteltje weg en neemt een doekje.

Vertelstem:
Nu reinig je de platten. Dat zijn de twee omhulsels die het boek voor- en achteraan beschermen.

(Tekst in beeld)
Platten

Vertelstem:
Hou het boek horizontaal, neem het papieren doekje vast en veeg zachtjes het vuil van de platten. Veeg daarbij steeds van je weg. Daarna maak je op dezelfde manier de kanten proper. Je begint met het voorste plat. Veeg met het doek over de randen en probeer het papier niet te raken. Draai nu de rug van het boek schuin naar je toe. Neem een zachte borstel en borstel voorzichtig de rug af.

(Tekst in beeld)
Rug

Vertelstem:
Borstel telkens het stof van je weg. Is er bladgoud op de rug? Wees dan extra waakzaam.

De man maakt de onderlegger schoon met de stofzuiger.

Vertelstem:
Reinig voor je verdergaat eerst de onderlegger, zodat er geen stof meer ligt. Nu pas leg je het boek neer en open je het voor het eerst om de pagina's zelf proper te maken.

(Tekst in beeld)
Overstek

Vertelstem:
Reinig eerst het overstek. Dat is het gedeelte van het plat dat over het boek uitsteekt. Veeg voorzichtig met je doek over het overstek.

(Tekst in beeld)
Schutblad

Vertelstem:
Als je ziet dat de kanten of het overstek te kwetsbaar zijn, reinig je alleen en voorzichtig met wattenstaafjes.

De man leg de papieren doekjes weg en neemt een brede borstel.

Vertelstem:
Daarna reinig je het papier van het schutblad zelf en de eerstvolgende bladen van het boekblok.
Het boekblok is het geheel van alle bladen die tussen de platten zitten. Nu mag je een grotere,
zachte borstel gebruiken. Borstel eerst het vuil vanuit en over de scharnieren naar buiten. Borstel daarna op dezelfde wijze het stof van de bladen weg. De volgende bladen ontstof je op dezelfde manier. Is het boek licht bestoft, dan reinig je zo de eerste twee à drie bladen. Zo niet, ga je verder.

De man legt de brede borstel weg en doet het boek dicht.

Vertelstem:
Herhaal deze handeling voor het achterste plat, het overstek en de laatste bladen.

(Tekst in beeld)
Verpakking

(Tekst in beeld)
Opmeten

Vertelstem:
Een proper en waardevol boek bewaar je het best goed ingepakt.

(Tekst in beeld)
Tekenen

Vertelstem:
Belangrijk daarbij is dat de verpakking zuurvrij is.

(Tekst in beeld)
Snijden

(Tekst in beeld)
Rillen

Vertelstem:
In de Provinciale Bibliotheek Limburg maken ze hiervoor verpakkingen op maat.

(Tekst in beeld)
Plooien

Vertelstem:
Maar je kunt ook zuurvrije dozen in gespecialiseerde zaken kopen.

(Tekst in beeld)
Inpakken

De man loopt door het archief.

Vertelstem:
Het is ideaal als je je boek goed inpakt en liggend kunt opbergen. Als dat niet mogelijk is en je het staand tussen andere boeken bewaart, zorg er dan voor dat het mooi recht staat. Een goede opbergruimte kan worden verduisterd, is vrij van stof en heeft een gematigd binnenklimaat.

De man scant het boek.

Vertelstem:
Heb je een waardevol boek, laat het dan kwalitatief inscannen.

Een vrouw raadpleegt het ingescande boek op de computer.

Vertelstem:
Om boeken niet te belasten, en verdere schade te beperken, bieden erfgoedbibliotheken oude drukken in digitale vorm aan.

(Tekst in beeld)
MEER INFO
www.limburg.be/pbl
http://www.depotwijzer.be/
http://www.pcce.be/

(Logo’s in beeld)
DEPOTWIJZER.BE
PROVINCIALE BIBLIOTHEEK LIMBURG
PCCE PROVINCIAAL CENTRUM VOOR CULTUREEL ERFGOED
Provincie Limburg